تبادل لینک هوشمند 
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
سه شنبه 25 / 1 / 1392
قلمه قسمتي از شاخه،برگ يا ريشه است که از گياه مادري جدا ميشود ودر شرايط مساعد جهت ريشه زايي قرارميگيرد.قلمه انواع مختلفي دارد که
که به برسه گروه قلمه ريشه،قلمه شاخه و قلمه برگ تقسيم ميشود.در زير چند روش مهم آن را توضيح ميدهيم:
الف)قلمه ريشه
گياهاني مانند گل ابريشم و بگونيا تکمه را ميتوان به اين روش تکثير نمود.قلمه ريشه به صورت افقي يا عمودي در محل کشت ميشود.در صورت کشت عمودي
بايد دقت نمود که طرفي از ريشه که به طوقه نزديکتر است،بالاترقرارگيرد.
ب)قلمه شاخه
اين روش نسبت به انواع ديگر،متداول تر است.در اين روش قسمتي از شاخه که جوانه جانبي يا انتهايي دارد،از گياه مادري جدا و براي ريشه زايي در محيط مناسب قرار
ميدهند.
پس از توليد ريشه،آن را به صورت مستقل ميکارند.شاخه ايي که براي تهيه قلمه انتخاب ميشود،ممکن است يکي از سه نوع زير باشد:<<خشبي>>(چوب سخت)،
<<نيمه خشبي>>(چوب نيمه سخت)يا<<علفي>>.براين اساس،قلمه هاي شاخه را به سه دسته تقسيم ميکنند.در قلمه خشبي از قسمت خشبي
ساقه گياه مادري ;يعني بخشي که خوب رشد کرده است،ودر نوع نيمه خشبي از بخشي که نيمه خشبي است،قلمه را انتخاب ميکنند.قلمه علفي
هم از جوانترين قسمت ساقه است ودر قلمه جوانه،فقط از جوانه هاي موجود روي شاخه استفاده ميشود.
قلمه خشبي با توجه به اين که چه مقدار از چوب سال قبل را دارد،به سه دسته تقسيم ميشود:
قلمه خشبي ساده .
اين نوع قلمه خشبي از يک قطعه شاخه يکساله تهيه ميشود و بدون چوب سال قبل است.
قلمه خشبي پاشنه دار.
در اين نوع قلمه،تکه کوچکي از شاخه دوساله نيز همراه شاخه يکساله است.
قلمه خشبي قنداقه دار.
در اين نوع،چند سانتيمتر از شاخه دوساله باشاخه يکساله همراه است;يعني نسبت به قلمه پاشنه دار مقدارشاخه دوساله بيشتر است.
ج)قلمه جوانه
اگر مقدار شاخه براي تهيه قلمه شاخه،که هميشه چند جوانه دارد،کافي نباشد،ميتوان ازيک شاخه ،چندين قلمه که هرکدام يک جوانه دارند،
تهيه نمود.به اين ترتيب که شاخه را به قطعات کوچک 1-2سانتي متري تقسيم ميکنند.
هر قطعه را مانند يک قلمه کامل در ماسه يا خاک ميکارند.
هرگاه قطر شاخه اصلي يا مادري زياد باشد،مانند قلمه قنداقدارآن را ازوسط دو نيم کرده و سپس ميکارند.اين طرز قلمه در تکثيردرخت توت و مو
نتيجه رضايت بخش دارد.
د)قلمه برگ
گاهي از برگ بعضي گياهان نيز براي تکثير آنها استفاده ميشود.ليموترش و پرتقال را ميتوان از طريق قلمه برگ تکثيرنمود;به اين شرط که
در زمان قلمه زدن مقدار کمي از ساقه پايه مادري همراه برگ باشد.
شرايط موفق در قلمه زدن:
گياهان،نميتوانند در هر شرايطي پرورش يابند.بويژه اندامي از گياه که تازه از پايه مادري خود جدا شده باشد،به رايط مناسبترو مراقبت بيشتري نياز خواهد داشت.
بنابراين شرايط را بايد خوب شناخت و آن را براي قلمه فراهم نمود.از سويي،خود قلمه نيز بايد مشخصاتي داشته باشد.دراين بخش،به شرايط
ومشخصات قلمه خواهيم پرداخت.
الف)شرايط داخلي:
منظور از شرايط داخلي،خصوصيات خود گياه است;يعني خود قلمه بايد ويژگيهايي داشته باشد،تا با قرار دادن آن در محيط مناسب،بتوان انتظار رشد
گياه سالم و شادابي جديدي داشت.درزير چند مورد از اين شرايط توضيح داده ميشود:
-سن قلمه.با توجه به نوع گياه،سن قلمه،يعني سن آن قسمت از اندام گياه که از آن قلمه تهيه ميشود،متفاوت است.
در بسياري از انواع قلمه،عمر قلمه حدود يکسال،ولي دربعضي ديگر بيشتر است.براي مثال،درختاني مانند زيتون،پس از گذشت چند سال
ازسن شاخه قادر به توليد ريشه هستند.البته امروز،از شاخه هاي جوان زيتون نيز براي تهيه قلمه،استفاده زيادي ميکنند و براي ريشه دهي مطلوب،آنها را در گلخانه هايي نگهداري ميکنند که هواي داخل آنها با پودر پاشي آب،مرطوب نگاهداشته ميشود.(گاخانه ميست)
-مقدار مواد ذخيره ايي قلمه.چون قلمه در ابتدا ريشه ندارد(به جز قلمه ريشه که در واقع بخشي از ريشه است)،بنابراين،هرقدر مواد ذخيره ايي دردرون بافتهاي آن بيشتر باشد،به همان ميزان احتمال گرفتن قلمه نيز بيشتر ميشود.پس بهتر است قلمه را در اوايل يا اواسط دوره استراحت از پايه مادري جدا کنند و بکارند.زيرا،در اين زمان هنوز شيره گياهي به جريان نيفتاده و به مصرف تغذيه آن نرسيده است.
-جهت يا قطب قلمه.هنگامه قرار دادن قلمه در خاک،دقت کنيد آن قسمت از شاخه که روي پايه مادري به طرف جوانه انتهايي است،همچنان به طرف بالا باشد.در صورتي که قسمت انتهاي فوقاني قلمه در زير خاک قرار داه شود و بخش تحتاني آن در بالا قرار گيرد،ريشه دار شدن قلمه دچار مشکل ميشود.
-طبيعت و ساختمان گياه.بعضي از گياهان،مانند تعدادي از درختان ميوه و کاج،با وجود داشتن همه عوامل،طبيعت و ساختمان گياه به گونه اي هستند که نميتوانند ريشه توليد کنند.براي تکثير اين دسته از گياهان بايد از روش هاي ديگري استفاده کنيد.
ب)شرايط خارجي
از عوامل بيروني يا محيطي که براي گرفتن قلمه موثرند،ميتوان موارد زير را نامبرد:
-نوع بستر کشت.بستر کشت قلمه،مکاني است که براي حفظ رطوبت قلمه و ايجاد شرايط مناسب براي رشد ريشه،از آن استفاده ميکنند.
بستر کشت قلمه را ميتوانيد از ماسه بدون خاک،خاک اره،تورب،مخلوطي از ماسه،تورب و آب انتخاب نماييد.در هرحال،بستر رشد قلمه بايد ضمن حفظ رطوبت کافي،بتواند مقدار زيادي هوا نيز در بين ذرات خود نگه دارد.همچنين،<<تورب به موادي گفته ميشود که از پوسيده شدن مواد عالي در باتلاقها بدست مي آيد.>>.
امروزه در ايستگاه <<ايست مالينگ>>،يکي از ايستگاههاي معروف تحقيقاتي اصلاح وتوليد پايه ها،براي بستر کشت از يک لايه گرانول پوست کاج به ارتفاع حدود7/5سانتي متر،روي يک لايه ماسه دانه ريز،به ارتفاع 20سانتي متر استفاده ميکنند.وجود ماسه براي اطمينان از انجام زهکشي کامل بستر کشت ضروري است.
-هوا.چون هوا براي توليد ريشه لازم است،بنابراين،بستر کشت قلمه بايد هوا داشته باشد.حتي،قلمه هاي مسن يا خشبي را بايد براي دسترسي آنها به هواي بيشتر،ه طور مايل در خاک فرو کنند،تا به هواي آزاد نزديکترباشند.
-حرارت.هرچند که برحسب نوع گياه ميزان حرارت لازم براي ريشه دهي قلمه متفاوت است،اما بطورکلي ميتوان گفت که دماي مناسب براي پيدايش ريشه قلمه حدود 21-27درجه سانتيگراد در روز و 15درجه در شب است.بايد اضافه کنيم که چون قلمه هاي مسن يا خشبي را بايد زمان استراحت گياه در خاک گذاشت.براي اينکه اندامهاي هوايي آن قبل از ريشه بيدار نشوند،بهتر است قلمه را در سکوي گرم گلخانه بکاريد ويا به هرصورت کاري انجام دهيد که بستر قلمه حرارت مناسبي داشته باشد.گاهي براي گرم شدن بستر کشت قلمه ها(ايجاد پاگرما)،المنتهاي برقي در عمق بسترکشت کار ميگذارند.براي ريشه دار شدن قلمه هاي درختاني مانند سيب استفاده از پاگرما ضروري است.
-رطوبت.از ديگر عوامل موثر براي موفقيت در ازدياد قلمه است.يعني بايد در بستر کشت قلمه،رطوبت به اندازه مناسب وجود داشته باشد.در قلمه هاي جواني که هنگام کشت تعدادي برگ دارند،بايد رطوبت هواي اطراف قلمه بيشتر ازرطوبت خاک باشد.براي اين منظور،همانطور که قبلا گفته شد،براي ريشه دار کردن قلمه هاي جوان يا علفي،گياهاني مانند زيتون،در گلخانه هاي بزرگ،بايد از روش مه پاشي آب در هواي گلخانه به منظور تامين رطوبت استفاده کنيد.در اين گلخانه ها آب به صورت مه بر روي سطح قلمه يا بستر کاشت پاشيده ميشود.گاهي براي اينکه قلمه رطوبت خود را تا ريشه دار شدن از دست ندهد،اطراف اندامهاي هوايي گياه را براي مدتي با نايلون مي پوشانند.
-نور.به نظر ميرسد که نور از ريشه دهي جلوگيري ميکند;يا به عکس وجود نداشتن نور در ريشه دهي موثر است.نشان داده شده که نور اثري منفي بر آغازيدن ريشه دارد.تابش آزمايشي با نورسفيد،بر قسمتهاي پايين قلمه هاي سپيدار و بيد در حين دوره ريشه زايي،از رشد آن جلوگيري ميکند.قلمه هاي نرم و علفي دربرابر نور(به علت نقشي که نور در فرآيند فتوسنتز و توليد کربوهيدراتها دارد)،واکنش نشان ميدهند;اما قلمه هاي چوب سخت گياهان خزان دارکه مواد غذايي کافي دارند و بي سبزينه اند،در تاريکي بهتر ريشه ميدهند.بديهي است که بعد از توليد ريشه ،وجود نور ضروري است.
طرزتهيه قلمه
تهيه قلمه،روشي ساده است که در مقايسه با روش کشت بذر،به زمان و حوصله کمتري نياز دارد.براي انجام اين کار بايد به موارد زير توجه کرد:
قلمه هاي چوب سخت در طول دوره خواب گياه وبيشتر از شاخه هايي که در طول فصل رشد گذشته به وجود آمده اند،تهيه ميشود.قلمه هاي گياهاني که به راحتي تکثير ميشوند،معمولا بايد از پاييز تا اوايل زمستان بدست آورد.اين قلمه ها بلافاصله در يک خزانه(يک قطعه زمين که حوب زهکشي،آبياري و محافظت ميشود و قلمه ها يکسال در آن باقي ميمانند}يا به طور مستقيم در باغ کاشته ميشود.از زميني که خاک آن سنگلاخي،سنگين يا ساختمان ضعيف بوده و بويژه در زمستان غرقاب ميشود،نبايد استفاده کرد.اگرچه تا حد ممکن کشت قلمه در اوايل زمستان ترجيح داده ميشود;اغلب کشت آن تا پاييز نيز ادامه پيدا ميکند.در اوايل بهار،نبايد اجازه داده شود که قلمه ها خشک شوند و ممکن است آبياري ضروري باشد.طول قلمه هاي چوب سخت معمولا 25-40سانتي متر است.اغلب نصف طول آنها در داخل خاک قرار ميگيرد;اما در شرايطي که احتمال خشک شدن وجود دارد،دوسوم تا سه چهارم طول قلمه نيز بايد در داخل خاک فرو برود.خاک به دقت و به طور کامل آماده شود.اگر به طور عميق شخم خورده باشد،قلمه ميتواند بدون استفاده از يک بيل در داخل خاک قرار داده شود.در روش ديگر،با قرار دان قلمه ها در پلي اتيلن هاي سياهي که روي زمين گسترده شده اند،نتايج بهتري به دست مي آيد
براي زودتر ريشه دارشدن قلمه،ميتوان ته قلمه را در يک هورمون ريشه زا قرار دارد.از جمله هورمون هايي که براي اين منظور استفاده ميشود،هورمون ()يا ايندول بوتيريک اسيد است;و به صورت پودرو يا محلول قابل کاربرد دارد.
-اکنون قلمه را آبياري کرده،ودر يک کيسه پلي اتيلن بگذاريد.قلمه نبايد با کيسه پلي اتيلن تماس يابد.بايد دانست که بيشتر قلمه ها بعد از ريشه دهي به نور نياز دارند،ولي بايد دور از نور مستقيم آفتاب و نيز يخبندان باشد.جهت نگهداري رطوبت،لازم است قلمه را مرتب مه پاشي نمود.
-وقتي شاخه هاي جديدي روي قلمه ظاهر شدند،معلوم ميشود که قلمه ريشه دار شده و گرفته است.حال زمان آن است که کيسه پلي اتيلن را برداشته و قلمه به نور مستقيم آفتاب عادت داده شود.البته بهتر است آن را از تابش مستقيم آفتاب تابستان دور نگه داشت.
-در بهار از مقداري کود شيميايي استفاده ميکنند و نيز قلمه بايد به طور حتم از يخبندان زمستان سال بعد محافظت شود و بايد مراقب بود تا در اثر آبياري بيش از اندازه ريشه هاي جوان قلمه پوسيده نشود و بايد ميزان آبياري را کاملا کنترل کرد.
قلمه زدن در بعضي از گونه هاي گياهي در تمام طول سال امکان پذير است،اما بهتر است آن را در بهار و اوايل تابستان تهيه کرد;زيرا جريان شيره گياهي در اين زمان و هنگام شروع مجدد برگ دهي بيشتر است. نظرات شما عزیزان:
:: موضوعات مرتبط: درسی، ،
نويسنده : حسن طاوسی
